‘Eén werkplekinspectie levert meer ideeën op dan tien uur vergaderen’
Veilig werken, we willen het allemaal, maar het lukt (onbewust) niet altijd. Daarom liggen er nog volop kansen hierin te verbeteren. Voor algemeen directeur Frank Vrolijks reden zelf het veld in te trekken om te observeren, inspireren en concluderen.
Hij blijft onverstoorbaar bij zijn werkzaamheden in Oude Ade. Hier onder de rook van Schiphol vormt het controleren en corrigeren van één van de 540 peilschalen in het beheergebied van Hoogheemraadschap van Rijnland een belangrijke taak voor landmeter Govert de Koning. Het werk is onderdeel van een raamovereenkomst tussen RPS en het waterschap. Zijn collega en algemeen directeur Frank Vrolijks kijkt toe en vraagt belangstellend naar de wijze waarop Govert zo veilig mogelijk werkt. Hoewel, in gesprek gaan over dat onderwerp is op deze plek best een uitdaging. Om de vijf minuten is er het indringende geluid van een opstijgend of dalend vliegtuig.
Al vormt dit vliegverkeer misschien de beste metafoor van deze morgen. Want zeg: ‘zo veilig als de luchtvaart’ en veel ingenieurs snappen wat je bedoelt. Het veiligheidsniveau in de luchtvaart is extreem hoog. Logisch, want als er iets gebeurt, zijn de gevolgen desastreus. Organisaties die hun veiligheidsniveau willen verhogen kunnen daarom veel leren van de luchtvaart. Over de nadrukkelijke aandacht voor de human factor bijvoorbeeld, die vanaf de jaren 60 het aantal ongevallen spectaculair deed dalen.
Leren en verbeteren voor een veiliger werkklimaat. Het is een credo dat Frank Vrolijks nauw aan het hart ligt. Reden om hem tijdens de door hem uitgevoerde werkplekinspectie in oude Ade eens te bevragen naar zijn ideeën over de route daarnaartoe.
Waarom houdt een algemeen directeur zich actief bezig met de inspectie van een werkplek?
“Allereerst vind ik het ontzettend leuk om met zo’n inspectie de banden met mijn collega’s in het veld aan te halen. Het item veiligheid is meer dan een goed excuus om bij de mensen langs te gaan. De medewerkers die buiten inspecteren, meten en keuren lopen immers de grootste risico’s. We besteden daar veel aandacht aan met ons veiligheidsbeleid.”
Wat betekent dat concreet?
“Dat al mijn aandacht en die van de overige leidinggevenden primair moet zijn: Wat gebeurt er buiten? Met welke risico’s worden we geconfronteerd? En zijn we in staat die risico’s goed te managen. Met één inspectie op locatie doe ik wat dat betreft meer ideeën op dan met tien uur vergaderen.”
Wat is je op deze werklocatie in Oude Ade opgevallen?
“Dat de regels die we binnen ons bedrijf hebben vastgesteld op elke locatie van belang zijn. Eén daarvan is bijvoorbeeld dat de medewerker zijn of haar werkgebied vooraf altijd nadrukkelijk inspecteert op mogelijke gevaren en risico’s. Neem het risico op uitglijden dat bij landmeters één van de grootste veroorzakers is van uitval en verwondingen.”
“Hier moet Govert de baak op een bepaalde plek op het gebouw zetten. Maar de looproute daarnaartoe is op zo’n hellende dijk geen geplaveid padje. Dus hij moet vooraf goed inschatten hoe hij dat veilig kan doen. Wat me dan opvalt is de vakkundigheid waarop de peilschaal wordt opgehangen. Perfect op zijn plaats en helemaal ingemeten op basis van het werk dat zijn collega’s eerder hebben gedaan.”
En als het hier gaat om het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een reddingsvest?
”We werken veel op de rand van land en water. Hoe ga je daarmee om? Hoe taxeer en beoordeel je dat? Welke middelen hebben we om het gevaar goed te onderkennen en daarop te reageren? Eén van de aspecten die hier aan de orde is geweest, is het taxeren van de situatie ter plekke. Govert komt aan bij zijn werkplek en doet een last minute risk analyses. Op basis daarvan bepaalt hij of hij veilig aan het werk kan. Zeker op plekken waar je alleen werkt is dat van eminent belang.”
“Govert heeft hier beoordeeld dat een reddingvest voor zijn veiligheid geen toegevoegde waarde biedt. Hij weet dat hij in het water kan staan en dat het waadpak wat hij wel aandoet hem laat drijven. Bovendien belemmert een reddingsvest hem naar eigen zeggen in zijn werkzaamheden. Die keus heeft hij hier bewust gemaakt.”
“Maar als je werkt in de buurt van water is een reddingsvest het eerste veiligheidsmiddel voor het geval jou iets overkomt. Bijvoorbeeld bij een verstapping waardoor je ineens in het water ligt en de controle kwijt bent. Naast het leveren van comfortabele spullen moeten we ervoor zorgen dat mensen het veiligheidsmiddel actief gebruiken waar nodig. Daarom vind ik het belangrijk hierover met hem in gesprek te gaan en zijn beweegredenen daarover te horen.”
“Zo maakte Govert een opmerking over de laarzen van zijn waadpak die ik goed kan plaatsen. Hij vroeg zich af waarom deze laarzen van flexibel rubber zijn en geen stalen zool en punt hebben. Zeker onder water kun je je makkelijk bezeren aan allerlei objecten. Goed punt! Daar ga ik achteraan.”
Hier ligt de verantwoordelijkheid bij RPS. Hoe ervaar je de rol van opdrachtgevers in het creëren van voorwaarden voor een veilige werkplek?
”Wat ons opvalt is dat opdrachtgevers voor hun eigen medewerkers op locatie uitgebreide veiligheidsvoorschriften hebben. Dat is hartstikke goed natuurlijk. Bij het uitbesteden van het werk leggen zij het veiligheidsbeleid echter voor een belangrijk deel bij de ontvangende partij neer. Daarmee krijg je ook concurrentie rondom veiligheid en dat wil je niet. Hoe mooi zou het zijn als iedereen voldoet aan dezelfde hoge veiligheidsnormen die ervoor moeten zorgen dat je elke avond veilig thuiskomt.”
Wat verwacht je dan van de opdrachtgevers?
”Laat ik eerst bij onszelf beginnen. Voor risicovolle taken stellen wij een Taak Risico Analyse op. Zo kunnen we van te voren goed inschatten welke risico’s er spelen en welke preventieve maatregelen we moeten treffen. Daarbij mogen wij vooraf bij de opdrachtgever ook best wat nadrukkelijker vragen om alle veiligheidsnormen waaraan wij willen voldoen.”
“Dan is het uiteraard zaak dat de opdrachtgever goede informatievoorziening biedt, zich aan de afspraken houdt en bij voorkeur zelf het toezicht organiseert.
Binnen sommige sectoren zijn nog volop kansen als het gaat om het meegeven van duidelijke veiligheidsinstructies. De bouw- en de infrawereld heeft hierin belangrijke slagen gemaakt.”
Komt dat niet vooral door de druk van overheid?
”Dat speelt zeker een grote rol, maar ik vind dat ze dat ook vanuit intrinsieke motivatie doen. Zo hebben wij een incident meegemaakt met rail bij de BAM. De manier waarop dat incident geëvalueerd is binnen BAM en tot allerlei aanpassingen heeft geleid vond ik indrukwekkend. De mensen waren zó gemotiveerd dat veiligheidsstuk beter te doen.”
“Waar bouwbedrijven overall de teugels aantrekken, vind ik het onderscheid tussen opdrachtgevers op gemeentelijk en waterschapniveau groot. Je hebt partijen die veiligheid tot in elke vezel inademen en dat ook uitdragen naar de opdrachtnemer. Daar staan organisaties tegenover die dat aspect volledig bij de opdrachtnemer neerleggen. Uiteindelijk is het in Nederland zo gegaan dat Rijkswaterstaat een bepaalde werkcultuur initieert die de grotere bouwbedrijven geleidelijk adopteren.”
Waaruit blijkt dat Rijkswaterstaat zo’n voorbeeldfunctie vervult?
”Neem de wegafzettingen. Ze communiceren hierover een duidelijk beleid. Hoe de wegafzetting eruit moeten zien. Hoe lang ze moeten zijn en hoe lang ze van te voren geplaatst moeten worden. Zo is bij de uitvraag voor iedereen vooraf duidelijk waar men concreet aan moet voldoen.”
Hoe zou je dat concreet vorm willen geven met deze opdrachtgever, Hoogheemraadschap van Rijnland?
”Wat Rijkswaterstaat als hoofdaannemer doet, zie je steeds meer terugkomen bij opdrachtgevers. Daarom zou ik op directieniveau graag de dialoog aan willen gaan met het waterschap. Waar vinden we dat er te veel risico’s genomen zijn? Hoe denkt de opdrachtgever erover? Waar kunnen we elkaar op dat gebied in de toekomst versterken?”
Toch ligt het succes vooral in de motivatie en acceptatie van collega’s. Hoe krijg je veilig werken in het DNA van een middelgrote organisatie als RPS?
”Door aan te haken op het feit dat we een heel verantwoordelijke korps medewerkers hebben. Ze zijn gewend op een verantwoordelijke wijze kwalitatief werk af te leveren. Tot nu toe definiëren we dat heel sterk vanuit de klant. Als het gaat om veiligheid moet je onze medewerkers op datzelfde verantwoordelijkheidsgevoel raken. De mensen in het veld weten vaak waar de echte risico’s liggen en hoe daar verantwoord mee om te gaan. Maar maken ze die risico’s altijd bespreekbaar? En zijn ze bij onverantwoorde situaties bestand tegen de druk om het werk stil te leggen?”
Zoals bij de asbestvrijgaves… ?
”Als ik terugkijk naar de ontwikkelingen die we daar in het verleden hebben meegemaakt. Dat was soms wel erg bont. We hebben toen een duidelijk statement gemaakt dat we het werk laten liggen als de situatie onveilig is. Bijvoorbeeld bij het ontbreken van een hoogwerker. Als je op een aantal van dat soort punten heel consequent bent, verloopt het samenspel met de opdrachtnemer om dat soort situaties te verminderen steeds vloeiender. Zo werk je samen gericht naar een gedegen veiligheidscultuur.”
RPS start binnenkort met een veiligheidscampagne. Wat houdt dit precies in?
“Binnen de veiligheidscampagne hebben we specifieke gedragsregels geformuleerd. Deze vormen voor alle medewerkers de pijlers waarop veilig werken binnen ons bedrijf is gebaseerd. Elkaar aanspreken op veilig gedrag is bijvoorbeeld een belangrijk aspect.”
“Onze medewerkers hebben veel ervaringen opgedaan in hoe je op locatie de risico’s kunt onderkennen en/of mee kunt geven aan degene die het werk gaat doen. Dat proces van delen, leren en stimuleren ondersteunen we met specifiek toegespitste campagnes. Ook hebben we het idee om op termijn een veiligheidsdag te organiseren waarin je met elkaar evalueert wat we in de voorgaande periode hebben geleerd en hoe we dat kunnen toepassen. Het moet dus echt in de organisatie opgepakt en beleefd worden.”
“Voorafgaand hebben we binnen de RPS Group wereldwijd een groot personeelsonderzoek gedaan. Eén van de conclusies is dat we binnen Nederland op heel wat gebieden vooruitstrevend zijn. Echter, als het aankomt op veiligheid hebben we met het veiligheidsbewustzijn een inhaalslag te maken. Zeker ten opzichte van onze collega’s in de UK.”
“Daarom hebben we voor onze Nederlandse vestiging per divisie een veranderteam in het leven geroepen die helpt de dialoog op gang te brengen. Bijvoorbeeld in het werkoverleg. Maar ook om de werkplekinspecties uit te breiden met gedragsobservaties en hierin ook de dialoog over veilig werken te voeren. Daarnaast ondersteunt het veranderteam waar nodig bij het opstellen van taak- en risicoanalyses.”
“Als directie vinden we het van eminent belang om veiligheid uit te dragen. Maar uiteindelijk gaat het over jouw werk, jouw werkomstandigheden, jouw reddingsvest. Zo proberen we het veiligheidsbewustzijn en het verantwoordelijkheidsbesef van de medewerkers langzaam de organisatie in te laten zakken.”
Gaan opdrachtgevers daar tot slot iets van merken?
“We beginnen bij onszelf en gaan met elkaar de uitdaging aan om trede 3 op de Veiligheidsladder te bereiken. Pas als je je eigen zaakjes goed op orde hebt, kun je een goede dialoog aangaan met je opdrachtgevers. De leerpunten die we vanuit de veiligheidscampagne opdoen liggen heel dicht bij de tips die voor hen ook waardevol kunnen zijn. Want uiteindelijk ben je samen verantwoordelijk voor een veilig en gezond werkklimaat.”
Samen sterker voor veiliger werken
Veiligheid op de werkvloer zorgt voor minder arbeidsongevallen en meer productiviteit. U helpt er niet alleen uw eigen medewerkers mee, maar ook onze collega’s. Onze dienstverlening stoelt immers vooral op mensenwerk. Op een bouwplaats, in een fabriek of langs de weg. Toch is veilig werken niet altijd vanzelfsprekend. Alle reden dus om dit thema goed onder de aandacht te brengen én houden. Meer weten over ons veiligheidsbeleid? Bekijk de pagina over veiligheid
Het bericht ‘Eén werkplekinspectie levert meer ideeën op dan tien uur vergaderen’ verscheen eerst op RPS.