‘Rijbewijs? Nachtje meedraaien in het vak’
Aannemer MNO Vervat over veiligheid bijwegwerkzaamheden.
Aangepaste snelheden, wegomleidingen, afgesloten snelwegen. Als er aan de weg wordt gewerkt, heeft de weggebruiker er last van. Volgens Patrick Kuurstra, verkeers- en omgevingsmanager van MNO Vervat, zijn al die maatregelen hard nodig om wegwerkers veilig hun werk te laten doen. “Draai eens een nachtje mee in het werkvak. Je hebt geen idee hoe het voelt als een Porsche met 180 voorbijraast.”
Infrastructurele projecten
We spreken Patrick Kuurstra tijdens een echte winterdag. Buiten is het kwik tot onder het vriespunt gedaald en de aarde is bedekt met een flinke laag sneeuw. Wordt er op een dag als deze aan de weg gewerkt? “Nee, zeker niet”, zegt hij beslist. “Dat is onverantwoord. Met dit weer doen we alleen spoedreparaties.” Kuurstra werkt voor MNO Vervat, aannemer van grote infrastructurele projecten, zoals spoor-, wegen- en tunnelbouw. Het bedrijf is ruim een jaar onderdeel van Boskalis. Kuurstra is al twintig jaar actief als verkeers- en omgevingsmanager en verantwoordelijk voor de verkeersmaatregelen tijdens wegwerkzaamheden. Hij tovert een informatieboekje uit zijn tas. “Integraal variabel onderhoud droog 2012-perceel 3” staat erop.
Last Minute Risico Analyse
Het twintig pagina’s tellende informatieboekje over werkzaamheden aan de A13 en A27 beschrijft de veiligheidsvoorschriften waar alle wegwerkers aan moeten voldoen én waarvoor ze vooraf moeten tekenen. Persoonlijke beschermingsmiddelen als fluorescerende jassen en veiligheidsbrillen, gedragsregels voor werkverkeer, omgang met gevaarlijke stoffen, de noodzaak van een Last Minute Risico Analyse; het komt allemaal aan bod. Kuurstra is bij grote werkzaamheden ruim voor aanvang aanwezig. Eerst controleert hij of de omleidingsroutes zijn opengedraaid en een uur voor aanvang worden de toeritten dichtgezet. Hij is erbij als de afzettingen worden opgebouwd en geeft het sein aan de projectleider als het werkvak kan worden betreden. Tijdens de werkzaamheden ziet hij toe op de regels. “Een van de regels is dat er honderd meter vrije ruimte achter een pijlwagen moet zijn. Als iemand zijn vrachtwagen op 95 meter afstand zet, zeg ik dat hij zijn auto moet verplaatsen. Vooral beginnende wegwerkers moeten daar soms aan wennen. ‘Ja, maar het scheelt maar vijf meter’, zeggen ze dan. Vijf meter is vijf meter, punt. Je voldoet niet aan de eisen.”
Google Maps
Veiligheid gaat voor alles. Kuurstra: “Voordat ik een verkeersplan indien bij een opdrachtgever maak ik schetsen en bekijk ik in- en uitvoegstroken en vluchtstroken. Google Maps helpt daarbij, maar zeker bij af- en toeritten ga ik altijd ter plekke kijken of er voldoende ruimte is om veilig te kunnen werken. Voor een rechte weg met drie 3 rijstroken, waar we rijstrook 1 (rijstroken worden vanaf de middenberm geteld) moeten aanpakken, hoef ik niet te kijken. Ik ken de situatie en weet waar de signalering hangt. Het wordt anders als je iets moet doen op rijstrook 2 nèt voor een vrij scherpe bocht naar rechts. Wat gebeurt er als een vrachtwagen met aanhanger die bocht maakt? Mogelijk gaat de aanhanger te ver naar binnen en komt hij in de gevarenzone. In dat geval mag er geen verkeer langs en ben ik verplicht een afsluiting aan te vragen.”
Spoedreparaties
Een afsluiting is de meest ingrijpende maatregel en leidt bovendien tot de langste voorbereidingstijd: 26 weken voor aanvang van de werkzaamheden moet de aanvraag worden ingediend (bij Rijkswaterstaat, provincie, gemeente of waterschap) en de omgeving worden geïnformeerd. Bij het afsluiten van een af- of toerit is dat zes weken en bij gewone werkzaamheden drie weken. Bij spoedreparaties zijn deze termijnen niet van kracht. Zodra het werkvak is vrijgegeven, wordt het voor Kuurstra een stuk rustiger.
Kleinste detail
Tussentijds houdt hij overleg met het doorstromingsteam van RWS en hij controleert ieder etmaal de verkeersmaatregelen. In het werkvak is ondertussen het realisatieteam hard aan het werk onder aanvoering van de projectleiding. De werkzaamheden, zoals onderhoud aan voegovergangen, kunstwerkrenovatie en asfaltverharding, zijn strak geregisseerd en gedetailleerd voorbereid. Tijdens één slot kan het gaan om 500 verschillende werkzaamheden, die RPS tot in het kleinste detail inmeet en vastlegt. Na openstelling moeten alle werkzaamheden immers worden vastgelegd in het af- en opleverdossier.
Veiligheidsvoorschriften
De afgelopen jaren zag Kuurstra de veiligheid rondom wegwerkzaamheden toenemen. “Vroeger mocht je nog met een bord de snelweg oversteken naar de middenberm, dat mag allang niet meer. En als je de pijlwagen ging opzetten, keek de een naar het verkeer, terwijl de ander de pootjes met de hand uitdraaide. Inmiddels gaat dat hydraulisch en dus sneller. Bovendien werken we met botsabsorbers, vrachtwagens van minimaal 7,5 ton die de wegwerkers erachter beschermen. Een groot verschil is ook dat alle wegwerkers een vca-certificaat op zak hebben. Ze zijn zich bewust van de veiligheidsvoorschriften.” Ook de veilige ruimte is vergroot. Binnen zestig centimeter van de kegel mogen geen voertuigen komen en pas buiten 1,20 meter mogen mensen lopen. De kegel zelf is 40 centimeter breed, zodat 1,60 meter van de rijstrook wordt ‘afgesnoept’. Kuurstra: “Bij een smalle rijstrook van 3,75 meter houd je dan maar 2,15 meter over. Dat is te smal, in dat geval kun je niet anders dan een rijstrook onttrekken.”
Veiligheid optimaliseren
Daarnaast is de signalering verbeterd. Waar vroeger werd volstaan met twee matrixborden, zijn dat er nu vier: eerst twee portalen met het opschrift 90, dan een pijl en daarna een rood kruis. Vervolgens liggen er na 50 meter andreasstrips op de weg, 150 meter verderop staat de pijlwagen en de eerste honderd meter daarna is een bufferruimte waar niemand mag komen. Kuurstra: “De veiligheid wordt steeds verder geoptimaliseerd. Ook is de informatievoorziening aan weggebruikers verbeterd, denk aan de signaleringen naast en boven de weg, het 0800-nummer van Rijkswaterstaat en de website van a naar beter.nl.”
Bewustwording
Het grootste veiligheidsrisico vormt diezelfde weggebruiker. Incidenten zullen er altijd zijn, weet Kuurstra. “Een vrachtwagen die een klapband krijgt, een chauffeur die in slaap valt en een werkvak inrijdt. Dat is niet te voorkomen. Maar ik heb ook eens meegemaakt dat er vijf omleidingsborden hingen en dat een ouder echtpaar alsnog stilstond op de snelweg om te vragen waar ze heen moesten. Levensgevaarlijk.” Het grootste risico lopen de wegwerkers op rustige tijden. Mensen willen snel naar huis, zijn moe en nemen het niet zo nauw met die 70 km/uur. “Vandaar die 1,20 meter afstand vanaf de kegel. Vroeger werd er meer door de vingers gezien, werd er meer tegen de norm aan gewerkt. Nu worden de regels strikt nageleefd.” De belangrijkste vooruitgang die nog te boeken is, is bewustwording bij verkeersdeelnemers.
Verbeterpunt
“Ik zeg weleens: iemand die zijn rijbewijs haalt zou eigenlijk een nacht moeten meedraaien in het werkvak om te zien waar wegwerkers aan bloot staan. Als een Porsche met 180 km/uur voorbij raast, als iemand begint te toeteren of een vinger opsteekt, schrik je enorm.” Filevorming is gunstig voor de veiligheid. Politiecontroles ook. Kuurstra ziet meteen effect als politieagenten zichtbaar staan te controleren. Het werken aan de weg mag dan veiliger zijn geworden, tegelijkertijd neemt het aantal werkzaamheden toe en komen er steeds meer weggebruikers. Zijn er nog verbeteringen mogelijk? “Meer politiecontrole zal helpen, maar je kunt niet overal een flitsteam neerzetten. Het belangrijkste verbeterpunt ligt bij de weggebruiker. Zorg dat je goed geïnformeerd van huis gaat, kijk eens op van a naar beter. Het heeft allemaal met bewustwording te maken. En met het begrip dat autosnelwegen nou eenmaal onderhoud nodig hebben, zodat ze bruikbaar en comfortabel blijven.”
Bewustwording
Het grootste veiligheidsrisico vormt diezelfde weggebruiker. Incidenten zullen er altijd zijn, weet Kuurstra. “Een vrachtwagen die een klapband krijgt, een chauffeur die in slaap valt en een werkvak inrijdt. Dat is niet te voorkomen. Maar ik heb ook eens meegemaakt dat er vijf omleidingsborden hingen en dat een ouder echtpaar alsnog stilstond op de snelweg om te vragen waar ze heen moesten. Levensgevaarlijk.” Het grootste risico lopen de wegwerkers op rustige tijden. Mensen willen snel naar huis, zijn moe en nemen het niet zo nauw met die 70 km/uur. “Vandaar die 1,20 meter afstand vanaf de kegel. Vroeger werd er meer door de vingers gezien, werd er meer tegen de norm aan gewerkt. Nu worden de regels strikt nageleefd.” De belangrijkste vooruitgang die nog te boeken is, is bewustwording bij verkeersdeelnemers.
Verbeterpunt
“Ik zeg weleens: iemand die zijn rijbewijs haalt zou eigenlijk een nacht moeten meedraaien in het werkvak om te zien waar wegwerkers aan bloot staan. Als een Porsche met 180 km/uur voorbij raast, als iemand begint te toeteren of een vinger opsteekt, schrik je enorm.” Filevorming is gunstig voor de veiligheid. Politiecontroles ook. Kuurstra ziet meteen effect als politieagenten zichtbaar staan te controleren. Het werken aan de weg mag dan veiliger zijn geworden, tegelijkertijd neemt het aantal werkzaamheden toe en komen er steeds meer weggebruikers. Zijn er nog verbeteringen mogelijk? “Meer politiecontrole zal helpen, maar je kunt niet overal een flitsteam neerzetten. Het belangrijkste verbeterpunt ligt bij de weggebruiker. Zorg dat je goed geïnformeerd van huis gaat, kijk eens op van a naar beter. Het heeft allemaal met bewustwording te maken. En met het begrip dat autosnelwegen nou eenmaal onderhoud nodig hebben, zodat ze bruikbaar en comfortabel blijven.”
Het bericht ‘Rijbewijs? Nachtje meedraaien in het vak’ verscheen eerst op RPS.