Werken aan rijksmonumentale boogbrug in Naarden
De rijksmonumentale boogbrug in de Oud Blaricummerweg in Naarden is niet meer berekend op het wegverkeer. Versterken van de brug is het devies. Maar hoe verenig je dit cultureel erfgoed, de verkeersveiligheid en ruimtelijke kwaliteit zo goed mogelijk met elkaar? We belichten zeven bijzondere uitdagingen in het project
Het is alweer 2 jaar geleden als de gemeente Gooise Meren in het voorjaar besluit dat de twee houten fietsbruggen in de Oud-Blaricummerweg (parallel aan beide zijden van de boogbrug) op basis van inspectieresultaten moeten worden vervangen. Ook de boogbrug voor het wegverkeer verdient een onderhoudsbeurt. Dit rijksmonument, ruim honderd jaar oud, is niet berekend op huidige verkeersintensiteit en belasting. Er rust momenteel zelfs een aslastbeperking op.
Van een trotse hoofdentree in de toegangslaan naar een voormalige modelboerderij/melkerij is de brug verworven tot een weinig opvallende brug in een doorgaande drukke verbindingsweg. De brug heeft veel aan monumentale zeggingskracht ingeboet.
Werk aan de winkel dus om de boogbrug te versterken en de fietsbruggen te vervangen. Daarmee wordt het geheel zowel technisch als esthetisch klaar voor de toekomst. RPS houdt zich bezig met het hele proces van conditionerende onderzoeken. Zij voert visuele en destructieve inspecties uit naar de huidige staat van de bruggen. Daarnaast behoren de monitoring, opstellen van een constructief ontwerp en de participatie in het bouwteam tot de taken.
Maar wat maakt deze totale opgave zo interessant? Onderstaand belichten we zeven bijzondere topics
1. Balanceren tussen ruimte, cultuur en techniek
De boogbrug staat midden in de natuur en is omringd met veel bomen. Uiteraard moeten de noodzakelijke aanpassingen ervoor zorgen dat de bruggen weer ‘voldoen’. Tegelijkertijd moeten zij ook in hun ruimtelijke kwaliteit en culturele waarde worden versterkt. Een uitdaging die menig ontwerper als muziek in de oren zal klinken.
Neem de fietsbruggen die integraal helemaal vernieuwd worden, maar ruimtelijk gezien niet los van de boogbrug ontwikkeld kunnen worden. Fysiek ontbreekt daarvoor de ruimte, bovendien is vanuit sociale veiligheid een ligging ‘uit het zicht’ niet wenselijk. Daarom is de eis de fietsbruggen zo slank en ‘transparant’ te ontwerpen dat zij niet de show stelen. De hoofdrol is voor de monumentale boogbrug. Al met al niet eenvoudig met een overspanning van bijna 18 meter en een brugdek ruim 5 meter boven het waterpeil. Daar komt bij dat het ook in een bosrijke omgeving ligt.
Ook bij het versterken van de gemetselde boogbrug wacht een uitdaging. Bij het versterken daarvan moet de historische maatverhouding namelijk weer in ere wordt hersteld. Kortgezegd: de rijbaan mag niet omhoog, omdat dan de maatverhouding met de balustraden wordt verstoord. Om dit te bereiken wordt er een nieuwe eigenstandig dragende constructie op de bestaande constructie geplaatst. Bij het opleveren van het eindresultaat is er van deze constructie niets meer te zien.
2. Historische blikvanger
De Oud Blaricummerweg voerde ooit door een lommerrijk en cultuurhistorisch waardevol zanderij- / landgoedgebied. Voor architect K.P.C. de Bazel reden om in 1904 als onderdeel van het complex ‘Melkerij Hofsteden Oud-Bussem’ een monumentale, gemetselde boogbrug te ontwerpen. Samen met de flankerende dienstwoningen markeerde de stenen boogbrug de westelijke toegang tot het uitgestrekte terrein van het voormalige melkbedrijf. Dat was niet zomaar een boerderij, maar een monumentaal opgezette modelboerderij.
3. Uniek in zijn soort
Imposant is hij zeker. Vanaf het brugdek naar beneden gemeten reikt de boogbrug tot ruim 5 meter hoog. De boog heeft een overspanning van ruim 18 m. Veel metselwerkdetails, natuurstenen waterspuwers en zichtlijnen maken de brug uniek in zijn soort. De ligging is fantastisch. Onder de boogbrug ligt een schitterende watergang die door het omliggende bos slingert. De beide huizen aan de noord en zuidzijde maken dit onlosmakelijke samenspel compleet.
4. Met moderne landmeetkundige technieken
Voor het ontwerp voor het versterken van de boogbrug en het vervangen van de beide fietsbruggen is alles in beeld gebracht met de modernste landmeetkundige technieken. Zo hebben de landmeters van RPS onder en boven de brug alles gescand voor het maken van een hoogwaardige drie dimensionale digitale puntenwolk. Deze input staat garant voor een nauwkeurig 3D-model waarmee het constructieve ontwerp wordt gemaakt. Eventuele deformaties worden maandelijks gemonitord.
5. Inspecteren tot het gaatje
Hoe staat het met de conditie en samenhang van het metselwerk? Het antwoord staat of valt met goed doordacht destructief onderzoek. Ook hiervoor wordt alles uit de kast gehaald. Vanuit de onderzijde van de brug, vanuit de toog en vanaf de bovenzijde. Op het bovendek wordt het asfalt verwijderd om er kernen uit de steunberen en gewichtsmuur te boren. Aan de onderzijde van de brug worden de kernen uit de boog geboord.
6. Tot de kern uitzoeken
De kernen die in de lengterichting uit de boog zijn geboord, zijn nog niet representatief voor de berekening. Hier worden haaks op de belasting weer kernen met een kleinere diameter uitgeboord. Zo ontstaat een goed beeld van de samenhang en de druksterke van het metselwerk in de dwarsrichting haaks op de belasting.
Voordeel van deze visuele en destructieve inspectie? Mogelijk kan het metselwerk gebruikt worden voor het realiseren van een nieuwe oplegging. Daarmee bespaar je op twee nieuw te realiseren landhoofden. Bovendien kan hiermee ook de constructieve overspanning worden geminimaliseerd. Dat levert een reductie van de constructiehoogte op en dat komt uiteindelijk weer het herstel van de historische maatverhouding ten goede.
7. Oog voor de vleermuis
Voor dit project voeren de ecologen van RPS ook een vleermuisonderzoek uit naar de betekenis van de brug (en watergang) als essentieel foerageergebied en/of essentiële vliegroute voor vleermuizen. Zodat bij het uitvoeren van de werkzaamheden aan de brug geen overtreding van verbodsbepalingen van de Wet natuurbescherming plaatsvinden. Als de onderdoorgang namelijk een essentiële functie voor vleermuizen heeft, moet er bij de werkzaamheden rekening mee gehouden worden. Bijvoorbeeld door de onderdoorgang gedeeltelijk open te houden of restricties aan de uitvoeringsperiode.
Het blijkt dat de boogbrug niet geschikt is als vaste rust- en verblijfplaats voor vleermuizen.
Meer informatie over civiele kunstwerken
Wij zorgen niet alleen voor inzicht in uw civiele kunstwerken. Ook adviseren we over passende herstelwerkzaamheden. Van constructieve gebreken tot gevaarlijke stoffen. Met een team van inspecteurs, constructeurs, geo-deskundigen, arbeidshygiënisten, landmeters en eigen laboratoria. Alles onder één dak. Overzichtelijk en inzichtelijk. Voor overheden, waterschappen, aannemers, adviesbureaus en projectontwikkelaars.
Bekijk de dienstenpagina over civiele kunstwerken voor alle mogelijkheden.
Het bericht Werken aan rijksmonumentale boogbrug in Naarden verscheen eerst op RPS.