Virtual Reality geeft bewonersparticipatie nieuwe dimensie
Virtual Reality (VR) is al lang niet alleen maar voorbehouden aan de gaming-industrie. In de gemeente Gooise Meren maken de inwoners hiermee zelfs alvast kennis met hun nieuwe winkelstraat, waarvan de inkt van het definitief ontwerp nog niet is opgedroogd. Met onze geo-informatiespecialist en initiatiefnemer Lucien Aspeling gaan we in op de kracht van deze voor iedereen toegankelijke nieuwe werkelijkheid.
Meer fiets, minder auto. Minder steen, meer groen. De openbare ruimte van de Bussemse Spiegelstraat en omgeving gaat op de schop. Want de gemeente Gooise Meren wil een stevige kwaliteitsimpuls geven aan de winkelstraat. Een straat die momenteel alleen nog functioneel gebruikt wordt, maar waarin het minder gezellig is om in te vertoeven. Ook de vier nabijgelegen straten worden aangepakt.
Het civieltechnisch ingenieursbureau OmniformGroup heeft het verkeerstechnisch ontwerp van de gemaakt. Aan Lucien Aspeling, geo-informatiespecialist en landschapsarchitect, de taak om dat voorlopig ontwerp meer tot leven te brengen. Met een 3D-model geeft hij een driedimensionale dimensie aan het platte lijnenspel.
“Ik heb de werkelijke situatie van het gebouw en de straat tot op de centimeter nauwkeurig nagebootst. Daarnaast heb ik de omgeving wat aangekleed, met onder meer planten, auto’s en de boomsoorten die straks ook in het echt op die plekken in het straatbeeld verschijnen”, legt Lucien uit. Hij maakte hiervoor onder andere gebruik van de 3D BAG. Van alle 10 miljoen gebouwen in Nederland is hiervoor 3D data beschikbaar.
Het resultaat is een 3D-model. Maar Gooise Meren wil meer. Zo’n herinrichtingsproject heeft immers veel impact op de woon-, leef- en werkomgeving van haar inwoners en ondernemers. Hoe zou je hen dan explicieter bij het voorlopig ontwerp kunnen betrekken? Lucien geeft antwoord.
Het 3D-model was blijkbaar niet genoeg voor een optimale beleving. Hoe is het idee om Virtual Reality (VR) toe te passen ontstaan?
“Ik was tijdens mijn vakantie aan het wandelen en dan krijg je toch de beste ideeën. Er kwam een bewonersavond aan waarin we het voorlopig ontwerp zouden presenteren. Ik bedacht me toen: ‘Waarom laten we ze dan niet live de virtuele wereld van dat ontwerp binnenstappen?’
VR is steeds meer doorontwikkeld en hiervoor ideaal. Gooise Meren stond hier ook heel positief tegenover. We besloten dat ik de mogelijkheden mocht verkennen en daarna gingen we het gewoon proberen.”
Wat moet je dan concreet doen om de vertaalslag te maken van jouw 3D-model naar de VR-bril?
“We hadden natuurlijk al een driedimensionaal model waarin het straatmodel en de gebouwen eromheen helemaal zijn uitgetekend. Ik ben er zelf ook geweest om foto’s te maken. Zo heb je een vlak met een gevel en kun je er nog detail in tekenen. Dat is belangrijk, omdat de bewoners dan bijvoorbeeld ook hun eigen huis herkennen aan de vorm. Om het 3D-model vervolgens over te zetten naar een bril vereist wat handigheid. Met hulp van speciale software (VR Sketch) draait het model (draadloos) op de bril.”
Zo gezegd zo gedaan. Tijdens de bewonersavond liep menig bewoner met de VR-bril op het hoofd door de ‘nieuwe Spiegelstraat’. Wat voor reacties kreeg je van hen terug?
“Zo’n bril nodigt natuurlijk uit om het eens een keer uit te proberen. Ik heb van geen enkele bewoner vernomen dat ze het niet konden plaatsen of niet snapten hoe het werkt. Het is erg leuk en waardevolle feedback om dan reacties te krijgen als: ‘O, komt daar een parkeervak…’ ‘Die lantaarnpaal staat wel een beetje te dicht bij mijn oprit…’. ‘Fijn dat deze doorgaande weg nu zo breed is…’, ‘Oh kijk… hoe mooi hier al dat groen…?’ ‘Zou hier eventueel ook nog een boom geplaatst kunnen worden….’
Hoe kijk jij zelf tegen de meerwaarde van Virtual Reality aan?
“Je ervaart hiermee echt een ruimtelijk gevoel. Het is weliswaar nog steeds een plat vlak met een 3D illusie, maar de mix met VR zorgt voor die ruimtelijkheid. Dat vind ik wel heel overtuigend. Je hebt echt het idee dat je ergens staat en als je een meter naar rechts gaat dat je dan ergens vanaf valt, of tegenaan loopt. Dit helpt de inwoners of winkeliers om straks de nieuwe situatie beter in te schatten, want ze zien het letterlijk voor hun deur gebeuren.”
Komt dat ruimtelijk gevoel ook van pas om het voorlopig ontwerp zelf met het ontwerpteam te evalueren?
“Zeker. Ik herinner me bijvoorbeeld dat we met de bril op merkten dat bijvoorbeeld de fietsenrekken op een bepaalde plek niet genoeg ruimte boden. Dat een in onze ogen flauwe bocht toch iets te scherp blijkt. Of dat een pad toch met wat kleine aanpassing iets toegankelijker gemaakt kan worden voor rolstoelgebruikers.”
“Je ziet obstakels eerder. Haalt fouten er eerder uit. Daarmee bespaar je bijvoorbeeld op faalkosten. Je kunt driedimensionale objecten optillen en verplaatsen. Bijvoorbeeld een lantaarnpaal een stukje opschuiven. Dan zie je wat wel of niet ruimtelijk werkt. Daarnaast kun je ook ervaren hoe iets ‘in het echt’ overkomt qua kleur of materiaal. Omdat mensen vanaf hun eigen device kunnen meekijken, werkt het ook heel interactief.”
Wat gaan jullie met de verkregen van de bewoners uit de Virtual-Reality-sessie doen?
“De details die zij hebben waargenomen en de verbetersuggesties die zij hebben uitgesproken nemen we mee in het ontwerpproces. Mogelijk krijgen de bewoners tijdens een nieuwe bewonersavond weer de kans om met zo’n VR-bril het definitief ontwerp te beleven.
Je merkt nu hoe prettig is om de bewoners in een zo vroeg mogelijk stadium bij zo’n proces te betrekken. Het kost weliswaar veel tijd om het uit te werken en rekenen, maar dat betaalt zich straks dubbel en dwars terug.”
Wat hebben jullie geleerd van het toepassen van Virtual Reality tijdens zo’n bewonersavond?
“Communicatie over de verwachtingen blijft een belangrijk leerpunt. Op het moment dat de mensen zo’n bril op hebben en de situatie levensecht voor zich zien, merkten we dat ze die situatie al als een vaststaand iets interpreteerden. Terwijl het natuurlijk nog maar een voorlopig ontwerp is. Dat hebben ik en de gemeente ons vooraf niet goed gerealiseerd.”
Staan er verder nog doorontwikkelingen van Virtual Reality op het programma?
“Waar ik nu mee bezig ben is om met Twinmotion, dat is speciale visualisatiesoftware, nog meer levensechte ervaringen in de VR-omgeving te simuleren. Je kunt dan denken aan geavanceerde belichtingseffecten, spiegeling en diffuse schaduwwerking waardoor het nog echter lijkt. Mijn collega’s in Ierland met wie ik zo nu en dan eens ideeën uitwissel, zijn hier al wat verder mee.”
Welke andere toepassingsgebieden voor Virtual Reality zie jij nog in het werkveld?
“Mijn eerste gedachte gaat dan uit naar vastgoedinspecties. Je loopt dan met je bril door een bestaand gebouw en voelt en ervaart de ruimtes waardoor je precies kunt aangeven waar verbeteringen gewenst zijn.”
“We zijn daarnaast ook aan het kijken hoe we VR voor een opdrachtgever kunnen inzetten bij dijkversterkingen in stedelijk gebied. Hier komen bredere taluds en worden damwanden geplaatst. Met de inzet van VR nemen we de bewoners realtime mee in wat dit voor consequenties heeft voor hun eigen tuin.”
“Verder kunnen we met ons team van drones en scannen grootschalige objecten in kaart brengen. Zo hebben we onlangs nog een 5 meter hoge en 500 meter lange kademuur met fotogrammetrie in kaart gebracht. Binnen maken we er vervolgens een realistisch 3D-model van. Daarmee ontstaat er een natuurgetrouw beeld van de werkelijkheid, maar blijft het nog wel plat. Als je dit vervolgens koppelt aan een VR-bril ervaar je echt hoe het is om op de kade te staan en kun je hem als het ware ter plekke inspecteren.”
Zelf eens ervaren hoe het is om in de virtuele Spiegelstraat te staan? Volg een korte impressie in onderstaande video.
Het bericht Virtual Reality geeft bewonersparticipatie nieuwe dimensie verscheen eerst op RPS.