De kracht van vleermuismonitoring met standalone batdetectors
Hoor je ze al fladderen in de nacht? De vleermuizen zijn al een tijd ontwaakt uit hun winterslaap en onze ecoloog Kirsten Maartense is er klaar voor om ze te volgen. Met standalone batdetectors onthult ze de mysterieuze wereld van deze fascinerende dieren. Benieuwd hoe Kirsten te werk gaat? Ontdek in deze video hoe ze vleermuissoorten identificeert en hun vliegroutes registreert.
https://youtu.be/8vuwXmYgVLw
Alle in Nederland voorkomende vleermuizen zijn beschermd onder de Wet natuurbescherming. Als ze in een bepaald gebied voorkomen en mogelijk worden verstoord door menselijke ingrepen, zoals bij sloop- en/of verbouwplannen, is het belangrijk dit in kaart te brengen. Er is dan ecologisch onderzoek naar onder meer vleermuizen vereist.
De standalone batdetector, een geavanceerd apparaat dat geluid opvangt, speelt een cruciale rol in het identificeren van het soort vleermuis en de belangrijke vliegroutes. Kirsten Maartense, gespecialiseerd in vleermuisonderzoek bij RPS, benadrukt de waarde van deze geavanceerde technologie: “Het apparaat vangt ieder geluid van de vleermuizen automatisch op en kan voor een langere periode data verzamelen. Hiermee kunnen we de belangrijkste plekken in het projectgebied in kaart brengen waar de vleermuizen zich ophouden en hoe zij zich verplaatsen”, vertelt de ecoloog.
Vleermuisonderzoek
Kirsten heeft altijd al een passie gehad voor met name vogels en reptielen. Haar liefde voor de natuur bracht haar ertoe toegepaste biologie te studeren en zich te specialiseren in ecologisch onderzoek. Maar haar toewijding aan de natuur beperkt zich niet tot haar werk. “Ik breng veel tijd door in de natuur, waar ik erg kan genieten van de diversiteit aan planten en dieren. Oog hebben voor de natuur en in het bijzonder de diersoorten is iets wat ik van jongs af aan al van mijn familie heb meegekregen”, zegt Kirsten. “Als je bij mij thuis komt, vind je zelfs vogelposters aan de muur”, vervolgt ze met een glimlach.
Als ecoloog begrijpt Kirsten het belang van het combineren van wetenschappelijke kennis met praktische innovatieve toepassingen. Ze legt uit: “Het is niet alleen belangrijk om te begrijpen welke soorten in een gebied voorkomen, maar ook om te weten waar ze zich ophouden, hoe ze zich verplaatsen en welke gebieden essentieel zijn voor hun overleving. Hierbij vormen de standalone batdetectors een waardevolle aanvulling op het reguliere vleermuisonderzoek.”
Groter gebied bestrijken
Bij regulier vleermuisonderzoek gebruikt Kirsten onder meer een handheld batdetector om geluiden op te vangen. Ze is dan beperkt in de inzet daarvan, omdat ze er zelf bij aanwezig moet zijn. Bovendien blijft het opvangen van het geluid altijd beperkt tot één richting. “Een batdetector kun je voor een langere periode standalone ophangen en bereikt bij het opvangen van de geluiden ook een groter gebied. Doordat je ze bovendien op een vast punt hangt, stel je met de inzet van meerdere batdetectors ook de vliegroutes vast. Dit is niet alleen efficiënter, maar ook cruciaal voor het vaststellen van vleermuisgedrag, aangezien ze voornamelijk actief zijn van zonsondergang tot zonsopkomst.”
Ze vervolgt: “De batdetector neemt alle voorbijvliegende vleermuizen op en zo kunnen we op basis van de vorm van het geluid en de frequentie binnen één nacht al veel informatie verzamelen. We willen bijvoorbeeld graag weten hoe een bos of gebouw gebruikt wordt door vleermuizen. Zijn kolonies aanwezig of belangrijke vliegroutes?”
Door deze gegevens te verzamelen voordat sloop- of renovatiewerkzaamheden van een gebouw worden aangekondigd, kunnen initiatiefnemers beter rekening houden met aanwezige vleermuispopulaties. Dit helpt bij het efficiënt plannen van bouwprojecten en het behouden van groene corridors voor vliegroutes. Ook helpt dat je bij het tijdig nemen van voorzorgs- en mitigerende maatregelen om populaties te behouden.
Van rosse vleermuis tot gewone dwergvleermuis
“Vleermuizen verblijven niet het hele jaar op dezelfde plek”, weet Kirsten. “Ze hebben verschillende verblijfplaatsen voor de winter-, zomer-, balts- en kraamperiode. Daarnaast heb je te maken met verschillende soorten vleermuizen. Zo vliegt een rosse vleermuis vaak op grotere hoogte over gebouwen of bomen heen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de gewone dwergvleermuis, die je vaker lager ziet vliegen.”
“Het is dan mogelijk om een overvliegende rosse vleermuis te missen als je zelf in het veld staat. Bovendien moeten we op ongebruikelijke tijdstippen observeren, zoals om drie uur ’s ochtends en verdeeld over meerdere avonden en nachten. Dus dan komt zo’n batdetector uitermate goed van pas om ons hierbij te ondersteunen.”
Meer informatie
Ecologisch inzicht begint bij de kennis van dier- en plantensoorten, bodem- en waterkwaliteit. Ecologisch onderzoek bestaat in allerlei soorten en maten. Daarom werken wij met een breed scala aan methodieken op dat vlak. Kijk voor meer informatie op onze dienstenpagina over ecologisch onderzoek
Het bericht De kracht van vleermuismonitoring met standalone batdetectors verscheen eerst op RPS.