Speurneuzen in Utrechts rioolgemaal
Afdalen voor een asbest- en betononderzoek in een donker, afgesloten rioolgemaal. Dat is best een avontuur. Onlangs beten onze speurneuzen samen met Willemsen Infra de spits af voor de gemeente Utrecht die er meerdere laat inspecteren. Hoe doen zij dat veilig en bekwaam binnen een strakke planning?
Veilig inspecteren
Je kunt er deze morgen niet omheen op de Rio Brancodreef in Utrecht. Willemsen Infra is met zwaar materieel uitgerukt om het natte gedeelte van het nabijgelegen rioolgemaal te reinigen, droog te leggen en veilig af te sluiten. Het gemaal ziet eruit als een huisje. Boven is een droog gedeelte. Onderin het natte gedeelte waar de rioolbuizen zich verzamelen en het afvalwater verder pompen naar een hoger gelegen district.
Even verderop staan de mannen van RPS al te popelen om te beginnen. Zij dalen straks af in de donkere kelders. Eerst voor een asbestinventarisatie, daarna voor een betoninspectie. “Of ik me veilig voel? 100%”, zegt specialist kunstwerkenbeheer Michiel de Vroome, nadat hij zojuist in een gezamenlijk startbijeenkomst is bijgepraat over de risico’s en genomen veiligheidsmaatregelen.
Rioolgemaal onderzoeken
Tijd om je druk te maken is er overigens ook niet. Terwijl Willemsen Infra bezig is met de laatste loodjes in het reinigen en droogleggen van de natte ruimte, geeft projectleider Rick van der Kaay van RPS aan dat er een strakke planning is. “Je kunt zo’n rioolgemaal maximaal 12 uur afsluiten en droogleggen. Dan is het moment dat het gereinigd moet worden, ideaal om te combineren met het inspectiewerk voor de gemeente. Twee vliegen in één klap.”
De gemeente heeft deze informatie eerst nodig om de werktuigbouwkundige staat van het rioolgemaal te onderzoeken. Daaropvolgend is de data voor Utrecht een welkome aanwinst voor BIM (Bouwwerk Informatie Management).
Een tool waarmee de gemeente gaat werken om slimmer om te gaan met de toenemende digitalisering bij ruimtelijke vraagstukken. Onderdeel daarvan is de aansluiting van bouwwerken op de ondergrond, zoals het riool, gas, water en diverse andere kabels en leidingen.
Asbesthoudende pakkingen
Collega Robert van Sloten voert het asbestonderzoek uit. Waar let hij straks op? “Ik kijk vooral naar de pakkingen, afdichtingen en coatings. Oftewel alle kenmerken en eigenschappen van asbest die gebruikt zouden kunnen zijn in deze grote betonnen bak. Wat mogelijk verdacht zou kunnen zijn, zijn de stalen leidingen met flensverbindingen en de pakkingen ertussen”, verwacht hij.
Niet veel later heeft hij de eerste ruimte geïnspecteerd. En? “In plaats van asbestverdachte pakkingen is hier gebruikgemaakt van rubberen pakkingen. Dat is ook perfecte afdichting, omdat het hier niet per se brandvertragend hoeft te zijn.”
” Daarnaast heb je beneden een aantal kleppen die bepaalde afdelingen afzetten om ruimte te creëren voor renovatie of voor schoonmaak. Bij die kleppen zouden ook asbesthoudende afdichtingen gebruikt kunnen zijn. Die heb ik hier nog niet aangetroffen”, aldus de asbestdeskundige.
Visuele betoninspectie
Na de asbestinspectie is het de beurt aan zijn collega’s Michiel de Vroome en Djurre van der Burg om de staat van het beton in beeld te krijgen. Ook zij dalen straks aangelijnd en onder supervisie van een mangatwacht naar beneden. Geen alledaagse klus en daarom ook weer erg leuk, vindt Michiel.
“We gaan eerst visueel beoordelen of er schades zijn aan het betonoppervlak. Meestal is betonschade goed te herkennen. Wanneer er een grote scheur of wapening te zien is, is vanzelfsprekend al duidelijk dat het beton niet meer in goede staat is. Er kunnen diverse schadebeelden zichtbaar zijn aan het betonoppervlak. Denk aan grindnesten, scheuren en afgesprongen schollen beton”, weet de ervaren kunstwerkspecialist.
Carbonatatie
Als dat geïnventariseerd is, kan de schadeoorzaak worden vastgesteld. Vaak ontstaat betonschade door corrosie van het wapeningsstaal in het beton. Dit kan diverse oorzaken hebben, zoals te lage pH-waardes, de aanwezigheid van chloriden of eventueel sulfaten.
Eén van de oorzaken waardoor de pH in het beton afneemt, is de zogenaamde carbonatatie. Hierbij wordt vrije en gebonden kalk door het koolzuur uit de lucht omgezet in calciumcarbonaat. Daardoor neemt de pH waarde van het beton af en ontstaat een zuur (alkalisch) milieu rondom de wapening. Gevolg: corrosie en betonschade.
Betonkernen van 50 millimeter
“De carbonatatiediepte kunnen we meten met behulp van fenolfthaleïne op een vers breukvlak. Dat is een pH-indicator die paars kleurt bij een pH die hoger is dan circa 10 en niet kleurt bij een lagere pH”, vervolgt Michiel.
Daarnaast kan het zijn dat er sulfaataantasting is. Dat kom je over het algemeen niet zo vaak tegen, maar treedt wel regelmatig specifiek op bij riolen en gemalen. “Daar nemen we betonkernen voor. Met een betonkernstelling boren we kernen rond 50 millimeter. Deze kernen laten we vervolgens analyseren door een laboratorium”, aldus Michiel.
Check, dubbelcheck
Dan is het tijd om af te dalen. Bij de driepoot wacht de mangatwacht en worden Michiel en zijn collega aangelijnd en voorzien van de meter die het zuurstofniveau bewaakt en eventuele vrijgekomen giftige gassen signaleert, zoals koolstofdioxide of koolstofmonoxide.
Beneden is alles zo goed als kan gereinigd en drooggelegd. De pijpen die binnenkomen in de ruimte zijn door Willemsen Infra allemaal drie dubbel verzegeld met schotten en sloten.
Zo zijn alle randvoorwaarden gecreëerd om tot het gewenste resultaat te komen in een veilige omgeving. Geen overbodige luxe, aangezien er komend jaar nog meer reinigingen en bijbehorende inspecties van Utrechtse rioolgemalen gepland staan.
Meer informatie
RPS zorgt niet alleen voor inzicht in uw civiele kunstwerken. Ook adviseren we over passende herstelwerkzaamheden. Van constructieve gebreken tot gevaarlijke stoffen. Met een team van inspecteurs, constructeurs, geo-deskundigen, arbeidshygiënisten, landmeters en eigen laboratoria. Alles onder één dak. Overzichtelijk en inzichtelijk.
Meer weten? Bekijk onze uitgebreide dienstenpagina over het inspecteren van civiele kunstwerken
Het bericht Speurneuzen in Utrechts rioolgemaal verscheen eerst op RPS.